شهرام امیری، کارشناس ارشد میراث‌فرهنگی و گردشگری استان اصفهان در یادداشتی نوشت: بررسی و شواهد تاریخی حاکی از آن است پیشینه حیات متمدنانه مردم فلات مرکزی ایران در محور شرق اصفهان به‌ویژه در امتداد مسیر زاینده‌رود به تالاب گاوخونی به دوران پیش از اسلام بازمی‌گردد، به‌نحوی‌که برخی شواهد تاریخی ازجمله دیوار ارگ هرند و یا شالوده‌های ارگ عظیم قورتان و یا برخی اسامی مناطقی همچون اسپارت، فارفان و قورتان ریشه در تاریخ کهن این منطقه در ادوار پیش از اسلام دارد.

با این وصف وجود آثار ارزشمند تاریخی متعلق به سده‌های اولیه اسلامی به‌ویژه سده‌های پنجم و ششم هجری قمری حاکی است که پس از انتخاب اصفهان به‌عنوان تختگاه امپراتوری ترک‌تبار سلاجقه که به همت وزیر ایرانی و دهقان تبار آنان یعنی خواجه نظام الملک طوسی انجام شد، این محور عظیم تاریخی به‌واسطه قرار گرفتن برخی مسیرهای فرعی جاده ابریشم در آن و تبدیل‌شدن به یکی از محورهای مواصلاتی فلات مرکزی ایران با قلب کویر مرکزی ایران از یک سو و از سوی دیگر هند و چین و درعین‌حال در جنوب هم به‌واسطه اتصال آن به محورهای خلیج‌فارس و دریای عمان، در سده های پنجم و ششم هجری قمری باعث رونق حیات اجتماعی و اقتصادی مردم این دیار شد.

وجود بناهای عظیم و تاریخی همچون مساجد جامع کاج، دشتی و برسیان و یا پل‌های تاریخی ورزنه و اژیه و یا قلعه‌های عظیم قورتان و محمدآباد و حتی روستاها و مناطق جمعیتی همانند قهی و قارنه، همگی نشان‌دهنده آبادانی این محور از دوران امپراتوری سلاجقه و حتی بعدها در دوران شهریاران مرشد زاده صفوی در سده‌های یازدهم و دوازدهم هجری قمری دارد که امتداد مسیر زاینده‌رود این آبادانی را تکمیل می‌کرد.

با شروع بلیه خشک‌سالی در دهه هشتاد خورشیدی و خشک شدن گاه و بی گاه شریان حیاتی زاینده‌رود به‌عنوان تنها سرچشمه حیات این منطقه، متأسفانه شاهد رکود چشمگیر حیات اقتصادی و به‌تبع آن تداوم حیات اجتماعی مردم این منطقه بزرگ شدیم که عمدتاً به دامداری و کشاورزی اشتغال دارند.

با توجه به تداوم تنش‌های آبی زاینده‌رود که بخشی به دلیل خشک‌سالی و بخشی دیگر به دلیل بی‌تدبیری‌های متعدد رخ داد، از اواسط دهه ۹۰ خورشیدی تلاش شد تا با توجه ویژه به امر حفاظت از آثار تاریخی و تبدیل آن‌ها به زیرساخت‌های گردشگری، از یک‌سو محملی برای حفاظت از این میراث گران‌سنگ فراهم شود و از سوی دیگر با تشویق و ترغیب مردم محلی به امر گردشگری، با توجه به شرایط مناسب اقلیمی و طبیعی و تاریخی منطقه، شرایط برای جبران بخشی از مشکلات این مردم فراهم شود.

در سفر چند روز گذشته قائم‌مقام وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و معاون میراث‌فرهنگی کشور به محور شرق اصفهان، تلاش شد تا ضمن بررسی وضعیت میراث‌فرهنگی این محور، تلاش‌های لازم به‌منظور توسعه گردشگری فرهنگی و طبیعی فراهم آید.

بر اساس تقسیمات کشوری از پیش از انقلاب، این محدوده وسیع و در محور شرق زاینده‌رود در محدوده شهرستان اصفهان قرار داشت، لکن به دلیل بروز مشکلات متعدد و به‌منظور تمرکز هر چه بیشتر برای رفع مشکلات مردم و منطقه، بخشی از این محور، از اصفهان بزرگ و تاریخی در چند سال گذشته جدا شد و ۴ شهرستان جدید التاسیس ورزنه، جرقویه، هرند و کوهپایه در کنار شهرستان بزرگ اصفهان در این محور تأسیس گردید.

در سفر یک‌روزه علی دارابی قائم‌مقام وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و معاون میراث‌فرهنگی کشور به استان اصفهان که در آخرین روزهای مهرماه امسال انجام شد، بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، بازدید از برخی آثار تاریخی شهر اصفهان، همچون کارخانه عظیم ریسباف، محور شرق شهرستان اصفهان همچون شهر زیار و روستای جار و آثار تاریخی شهرستان‌های هرند و ورزنه در دستور کار قرار گرفت.

در این بازدید ۱۰ ساعته، بیش از ۱۷ بنا و مجموعه تاریخی در این شهرها و روستای های ۳ شهرستان مورد بازدید قائم‌مقام وزیر و هیئت همراه قرار گرفت و در پایان در نشستی با فرمانداران، نماینده اصفهان و مدیرکل و مدیران اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان، بیش از ۲۰ مصوبه برای احیای این آثار با رقمی معادل بیش از ۲۰۰ میلیارد ریال تخصیص یافت.

بی‌تردید آثار ارزشمند تاریخی این محور به دلیل اینکه بخشی از سند هویت مردم این منطقه و این ملت بزرگ است، نیازمند حفاظت و نگهداری است، لکن تداوم خشک‌سالی و بروز مشکلات جدی معیشتی برای مردم این محور که جمعیتی بیش از ۲۰۰ هزار نفر را در برمی‌گیرد، همگی ما را بر آن می‌دارد که با نگاهی جدی‌تر به این امر به‌عنوان آغازی جدی برای رخداد گردشگری در این محور کهن و تاریخی باشیم.

با این وصف تداوم حیات فرهنگی و تمدنی این ملت بزرگ در سومین دهه از سده بیست و یکم میلادی و در سومین سال از سده پانزدهم خورشیدی بی‌تردید از مسیر احیا میراث‌فرهنگی، ترویج صنایع‌دستی و توسعه گردشگری می‌گذرد.

اگر نگاهی جدی به برنامه هفتم توسعه کشور داشته باشیم، درمی‌یابیم که نگاه کلان ملی به این حوزه‌ها جدی است، لذا بکوشیم تا دیر نشده است، مردم این منطقه را در سه حوزه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای ادامه حیات پربارشان یاری دهیم تا شاهد شکوفایی دوباره مردمی باشیم که در طول تاریخ پرفراز و فرود خود همواره تمدن ساز بوده‌اند.

انتهای پیام/